Χταπόδια παίζουν με τον κύβο του Ρούμπικ!

[ΠΛΑΤΩΝ]

Είκοσι πέντε χταπόδια άρχισαν από χθες να στριφογυρίζουν στα πλοκάμια τους κύβους του Ρούμπικ, στο όνομα της επιστημονικής έρευνας. Στόχος των επιστημόνων είναι να μελετήσουν την ευφυΐα τους. Και εάν και αυτά, όπως οι άνθρωποι, έχουν κάποιο «χέρι» που χρησιμοποιούν περισσότερο...


Θαλάσσιοι βιολόγοι παραδέχονται ότι έχουν λίγες ελπίδες πως τα μαλάκια αυτά με τα 8 πλοκάμια θα μπορέσουν να λύσουν το πολύπλοκο παζλ. Βασικός στόχος του πειράματος όμως σε 23 ερευνητικά κέντρα της Βρετανίας και της υπόλοιπης Ευρώπης είναι να μελετηθεί η ευφυΐα των χταποδιών σε μια προσπάθεια να εξακριβωθεί εάν έχουν ένα πλοκάμι με το οποίο προτιμούν να πιάνουν πράγματαόπως δηλαδή οι άνθρωποι, που είναι δεξιόχειρες ή αριστερόχειρες. Τα χταπόδια ανήκουν στην ίδια οικογένεια με τα σαλιγκάρια, όμως οι επιστήμονες πιστεύουν πως είναι πολύ πιο ευφυή όντα από τους συγγενείς τους. Οι επιστήμονες θα δώσουν στα 25 χταπόδια-πειραματόζωα φαγητά και παιχνίδια για να παίξουν και θα καταγράψουν ποιο πλοκάμι χρησιμοποιούν περισσότερο.

Όπως εξηγεί η Claire Little, στο Κέντρο Θαλάσσιας Ζωής του Weymouth, «τα χταπόδια έχουν ένα μοναδικό χαρακτηριστικό: το 50% των νεύρων τους βρίσκεται στα πλοκάμια τους και φαίνεται ότι εν μέρει σκέφτονται με αυτά. Πολλά ζώα έχουν δείξει ότι προτιμούν να χρησιμοποιούν ένα συγκεκριμένο χέρι και θα διαπιστώσουμε εάν μπορούμε να κατατάξουμε σε αυτή την κατηγορία και τα χταπόδια». Εάν αυτό επιβεβαιωθεί, θα ρίξει νέο φως στη δομή του εγκεφάλου του χταποδιού.


Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει το γεγονός ότι τα χταπόδια είναι ευάλωτα στο στρες. Έτσι, εάν εντοπιστεί μια πλευρά τους από την οποία προτιμούν να τρέφονται, θα βελτιωθούν οι συνθήκες φύλαξής τους σε αιχμαλωσία. Ένα διάγραμμα του χταποδιού θα βρίσκεται έξω από τη δεξαμενή τους και σε κάθε πλοκάμι θα δοθεί ένας αριθμός. Εάν το χταπόδι χρησιμοποιήσει έναν συνδυασμό πλοκαμιών, έως τρία, θα καταγράφονται σε συνέχεια. Μια μπάλα, ένα βάζο και τουβλάκια Lego θα ριχτούν στο νερό και θα καταγραφεί επίσης ο τρόπος με τον οποίο θα τα χειριστούν. Στην έρευνα θα συμμετέχουν διαφορετικά είδη του μαλακίου: γιγάντια χταπόδια του Ειρηνικού, κοινά, αλλά και μικρότερα χταπόδια.


Η ικανότητα των χταποδιών να μαθαίνουν είναι εντυπωσιακή. Μέχρι σήμερα έχουν διεξαχθεί πειράματα που έχουν αποδείξει ότι τα χταπόδια έχουν εντυπωσιακά καλή μνήμη και δυνατότητες εκμάθησης. Το 2002 ένα χταπόδι σε γερμανικό ζωολογικό κήπο αποδείχθηκε ότι είχε μάθει πώς να ανοίγει βάζα με γαρίδες αντιγράφοντας τις κινήσεις του προσωπικού. Το χταπόδι, ηλικίας μόλις 5 μηνών, άνοιγε τα βάζα πιέζοντας το σώμα του πάνω στο καπάκι και πιάνοντας τις πλευρές του βάζου με τα 8 πλοκάμια του. Επίσης, δεν είναι ασυνήθιστο όταν υπάρχουν δύτες σε μια θαλάσσια περιοχή, τα χταπόδια προκειμένου να κρυφτούν να μιμούνται τα κοράλλια.
Ο Αριστοτέλης βέβαια δεν εκτιμούσε ιδιαίτερα τα χταπόδια και τα είχε χαρακτηρίσει ανόητα. Όμως, λένε σήμερα οι επιστήμονες, τα χταπόδια έχουν ένα δικό τους μέτρο εξυπνάδας. Δεν είναι ευφυή με τον τρόπο που είναι οι άνθρωποι, επειδή η συμπεριφορά τους αποτελεί προϊόν εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών εξέλιξης κάτω από εντελώς διαφορετικές συνθήκες από εκείνες βάσει των οποίων εξελίχθηκε ο δικός μας εγκέφαλος.


Θα πρέπει να ταξιδέψουμε 700 εκατομμύρια χρόνια πίσω για να βρούμε το σημείο όπου διαχωρίστηκαν οι άνθρωποι από τα χταπόδια. Ο πιο σύγχρονος κοινός μας πρόγονος ζούσε τότε: ένα πλάσμα σαν μικρό σκουλήκι. Έκτοτε εμείς αναπτύξαμε κόκαλα, τα χταπόδια εξέλιξαν ένα σώμα χωρίς οστά που ελέγχουν χρησιμοποιώντας την πίεση του νερού. Όλους αυτούς τους αιώνες εξελιχθήκαμε τόσο διαφορετικά ώστε τις τελευταίες δεκαετίες εντυπωσιαστήκαμε όταν διαπιστώσαμε κάποιες μακρινές ομοιότητες, όπως ότι τα χταπόδια έχουν μεγάλους εγκεφάλους. Τα μαλάκια συνήθως έχουν 20.000 νευρώνες ενώ τα χταπόδια πάνω από μισό δισεκατομμύριο.