Εκατό ώρες με τον Φιντέλ

[ΠΛΑΤΩΝ]

Εκατό ώρες με τον Φιντέλ
Συγγραφέας: Ιγνάσιο Ραμονέ
Εκδόσεις Πατάκης
Σελίδες: 662
Τιμή: 35€

Τα λεξικά του μέλλοντος, δίπλα στο λήμμα «αμφιλεγόμενος», θα έχουν τη φωτογραφία του Φιντέλ Κάστρο.
Ένα απλό ξεφύλλισμα τόσο της φιλοκαστρικής όσο και της αντικαστρικής βιβλιογραφίας -πόσο μάλλον η συστηματική μελέτη της- σε αφήνει σε πλήρη σύγχυση. Μα είναι δυνατόν; Μιλάνε σίγουρα για τον ίδιο άνθρωπο;

Κοινωνιολόγος, θεωρητικός της κουλτούρας, δημοσιογράφος και μια από τις πιο αντιπροσωπευτικές φωνές του κινήματος για έναν άλλο κόσμο, ο Ιγνάσιο Ραμονέ κατάφερε να φέρει στο φως -ύστερα από πολλές εβδομάδες εκ βαθέων συζητήσεων- τα κλειδιά της Κουβανικής Επανάστασης μέσω της ανθρώπινης και πολιτικής βιογραφίας του τελευταίου «ιερού τέρατος» της διεθνούς πολιτικής: του αμφιλεγόμενου για πολλούς σήμερα Φιντέλ Κάστρο. Εξαιρετική μαρτυρία και ιστορική ανάλυση, το βιβλίο αυτό είναι μια αυθεντική βιογραφία σε δύο φωνές, η προφορική μνήμη του Κομαντάντε.


Πώς ήταν τα παιδικά του χρόνια; Πού και πότε σφυρηλατήθηκε ο αντάρτης; Πώς ήταν οι σχέσεις του με τον Τσε Γκεβάρα; Βρέθηκε ο κόσμος στα πρόθυρα πυρηνικού πολέμου στη διάρκεια της «κρίσης των πυραύλων»; Πόσες φορές θέλησαν να τον δολοφονήσουν; Τι εντύπωση του έκανε ο πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ όταν επισκέφτηκε την Κούβα το 1998; Γιατί επικρίνει τόσο έντονα τον Φελίπε Γκονσάλες και τον Χοσέ Μαρία Αθνάρ, ενώ εγκωμιάζει την προσωπικότητα του βασιλιά Χουάν Κάρλος; Τι πιστεύει για τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, για τον πόλεμο στο Ιράκ και για τον πρόεδρο Μπους; Γιατί οι κουβανικές αρχές συνέλαβαν γύρω στους 70 μη βίαιους αντιφρονούντες το Μάρτιο του 2003 και εφάρμοσαν, την ίδια εκείνη χρονιά, τη θανατική ποινή στους πειρατές που κατέλαβαν ένα πλοιάριο; Υπάρχει διαφθορά στο καθεστώς; Είναι ο σοσιαλισμός στην Κούβα πραγματικά «αμετάκλητος»; Προς τα πού βαδίζει η πολιτική και η οικονομία του κράτους; Τι θα γίνει μετά τον Φιντέλ Κάστρο;

Η εξαντλητική «ανάκριση» του Ιγνάσιο Ραμονέ -πάνω από εκατό ώρες συνεντεύξεων και ανέκδοτων αποκαλύψεων- μας προσφέρει την ίδια στιγμή μια συναρπαστική γνωριμία με την προσωπικότητα του Φιντέλ και μια μοναδική θεώρηση του παρελθόντος, του παρόντος αλλά και του μέλλοντος της Κουβανικής Επανάστασης.


Ο Ιγνάσιο Ραμονέ δεν μπαίνει καν στον κόπο να κρύψει τη συμπάθεια και τον θαυμασμό του για τον Φιντέλ Κάστρο. Πώς θα μπορούσε άλλωστε; Ο Κάστρο σε όλη του τη ζωή έβαλε στόχο του να αποδείξει έμπρακτα την περίφημη ρήση του Ραμονέ, πολύ πριν τη διατυπώσει ο Ραμονέ, πολύ πριν επισκεφθεί τον πλανήτη μας ο Ραμονέ: «Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός». Είναι πράγματι;
Ο ίδιος ο Φιντέλ, καθώς έχει δρασκελίσει πλέον το κατώφλι των ογδόντα κι ετοιμάζει τα μπαγκάζια του για να αναχωρήσει από τον πλανήτη, δεν είναι τόσο βέβαιος όσο ήταν στα νιάτα του:
«Σήμερα ο παγκοσμιοποιημένος κόσμος μας υποχρεώνει να έχουμε μεγαλύτερες γνώσεις και να βρίσκουμε παγκόσμιες λύσεις. Πρώτον για να διασωθεί η ανθρωπότητα, γιατί δεν είναι εξασφαλισμένο ότι θα διασωθεί. Πρόκειται για το γνωστό σ' εμάς τμήμα της ιστορίας, η οποία είναι πολύ σύντομη, όπου η επιβίωση του είδους είναι λιγότερο παρά ποτέ εξασφαλισμένη. Το είδος είναι αρκετά καινούργιο, δεν είναι πάνω από ενός εκατομμυρίου ετών ή λίγο περισσότερο, στις διάφορες φάσεις της εξέλιξής του. Αυτός ο σημερινός άνθρωπος, με τις διανοητικές ικανότητές του, ίσως να είναι κάπου εκατό χιλιάδων ετών».
Αυτός ο Φιντέλ με την οικολογική συνείδηση, που πιστεύει ακράδαντα ότι η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση προτείνει ένα σαθρό και θνησιγενές όραμα για το μέλλον του πλανήτη μόλις έναν, το πολύ, αιώνα προτού οι πηγές ενέργειας εξαντληθούν ολοσχερώς, είναι ο ιδανικός ήρωας για τον Ραμονέ και στον βωμό αυτής της «εικόνας» δέχεται να παραβλέψει όλα τα αυταρχικά ανομήματα που του προσάπτουν.


Ο Ραμονέ θέτει τα ερωτήματα -ακόμη και τα πιο ενοχλητικά- αλλά δεν επιμένει ιδιαίτερα σε αυτά.
Θεωρεί εκ των προτέρων ότι ο συνομιλητής του, το θεριό που επέζησε από αναρίθμητες απόπειρες δολοφονίας κι έστειλε στον άλλο κόσμο χιλιάδες συμπατριώτες του, είναι καλλιεργημένος και καλόπιστος και θα συμπεριφερόταν με τη γαλαντομία Ευρωπαίου πολιτικού αν η αυτοκρατορία απέναντι δεν είχε θέσει την Κούβα σε οικονομικό αποκλεισμό και δεν βυσσοδομούσε νυχθημερόν για τον αφανισμό της Επανάστασης.
Βεβαίως ο Φιντέλ δεν χάνει ευκαιρία για να καταγγείλει την υποκρισία των Ευρωπαίων πολιτικών και να υπερηφανευτεί: «Στην Κούβα δεν έγινε ούτε μία εξωδικαστική εκτέλεση». Προειδοποιεί εξάλλου πως αν η αυτοκρατορία τολμήσει να εισβάλει στο νησί, θα επακολουθήσει «η κόλαση του Δάντη».


''Δεν νομίζω ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να εγκαθιδρυθεί καθεστώς φασιστικού τύπου. Μέσα στο πολιτικό τους σύστημα διαπράχθηκαν μεγάλα λάθη και αδικίες -πολλές από τις οποίες συνεχίζονται- αλλά ο αμερικανικός λαός διαθέτει ορισμένους θεσμούς, παραδόσεις, αξίες εκπαιδευτικές, πολιτιστικές και πολιτικές που θα το καθιστούσαν σχεδόν αδύνατον. Ο κίνδυνος βρίσκεται στη διεθνή σφαίρα. Είναι τόσες οι εξουσίες και τα προνόμια ενός Αμερικανού προέδρου και τόσο τεράστιο το δίκτυο στρατιωτικής, οικονομικής, τεχνολογικής και επικοινωνιακής ισχύος αυτού του κράτους, που πραγματικα εξαιτίας συνθηκών εντελώς ξένων προς τη θέληση του αμερικανικού λαού, ο κόσμος απειλείται.'' (Απόσπασμα από τις σελ. 512-513)


''Η ιστορία της γενειάδας είναι πολύ απλή και προήλθε από τις δύσκολες συνθήκες τις οποίες ζούσαμε στο αντάρτικο. Δεν είχαμε ξυράφια. Όταν βρεθήκαμε στην καρδιά του δάσους, όλων τα γένια και τα μαλλιά μάκρυναν και τελικά αυτό μετατράπηκε σ' ένα είδος στοιχείου ταυτότητας. Για τους χωρικούς και για όλο τον κόσμο, για τον Τύπο, για τους δημοσιογράφους, ήμασταν «οι γενειοφόροι». Είχε και τη θετική πλευρά του, αφού για να διεισδύσει κατάσκοπος στον αντάρτικο στρατό χρειαζόταν να προετοιμαστεί από πολύ νωρίτερα, έτσι ώστε να έχει γένια έξι μηνών. Έτσι τα γένια χρησίμευαν ως στοιχείο αναγνώρισης και προστασίας, μέχρι που μετατράπηκαν σε σύμβολο των ανταρτών.'' (Απόσπασμα από τη σελ. 181)


Ο Φιντέλ Κάστρο ποτέ δεν φημιζόταν για τη λακωνικότητά του. Ρητορικός χείμαρρος, που ξεκινάει συνήθως υποτονικά και κάπως ανερμάτιστα για να ανατροφοδοτηθεί καθ' οδόν από το ακροατήριό του, έχει κατά καιρούς σπάσει και ξανασπάσει κάθε ρεκόρ ρητορικού Γκίνες, με ομιλίες που διαρκούν έως και... επτά ώρες.
Μολαταύτα, αυτός ο προφορικός Γαργαντούας δίνει σπάνια συνεντεύξεις και ακόμη σπανιότερα κάθεται να αφηγηθεί συστηματικά με αρχή, μέση και τέλος, την ιστορία της ζωής του, καθώς και να ξεδιπλώσει με συνέπεια και συνοχή τις φαινομενικά χαοτικές απόψεις του.
Από αυτήν την οπτική, το ντοκουμέντο του Ραμονέ -εκατό ώρες απομαγνητοφωνημένης τετ-α-τετ συνομιλίας, από τον Ιανουάριο του 2003 έως τον Δεκέμβριο του 2005, λίγο προτού ο Φιντέλ σωματικά καταρρεύσει- είναι ανεκτίμητο.
Ο Φιντέλ αποδεικνύεται χαρισματικός αφηγητής αυτοβιογραφούμενος,και ώρες-ώρες σπαρακτικά αστείος.
Καταλαβαίνεις απόλυτα πώς κατόρθωνε, επί μισόν αιώνα, να σαγηνεύει τους πιο ετερόκλητους και όχι πάντοτε φιλικά διακείμενους συνομιλητές του. Μολαταύτα, το αστραφτερό του πνεύμα και η ευρυμάθειά του, η ασυνήθιστα εύρωστη μνήμη του δεν αρκούν για να συγκαλύψουν πλήρως σπίθες φανατισμού και δογματισμού που χάνονται ως πολύ πίσω, στα παιδικά του χρόνια, τότε που σμίλεψε την ιδιοσυγκρασία του η ιησουίτικη παιδεία του.


«Τις προάλλες το έλεγα στον Τσάβες, τον Πρόεδρο της Βενεζουέλας· γιατί ο Ούγο Τσάβες είναι χριστιανός και μιλάει πολύ γι' αυτό. "Αν με αποκαλέσουν χριστιανό, όχι από θρησκευτική άποψη αλλά από κοινωνική, διαβεβαιώνω ότι είμαι κι εγώ χριστιανός. Με βάση τα πιστεύω και τους στόχους που έχω". Ήταν το πρώτο δόγμα που εμφανίστηκε εκείνη την εποχή, εκείνα τα χρόνια, χρόνια βαρβαρότητας, κι από αυτό πηγάζει ένα σύνολο ιδεών πολύ ανθρώπινων. Δεν χρειάζεται να είσαι χριστιανός, με τη θρησκευτική έννοια, για να καταλάβεις τις ηθικές αξίες και τις αξίες κοινωνικής δικαιοσύνης που συνεισέφερε εκείνος ο τρόπος σκέψης. Φυσικά, εγώ είμαι σοσιαλιστής, είμαι μαρξιστής και λενινιστής, δεν έπαψα ούτε θα πάψω ποτέ να είμαι» (απόσπασμα από τη σελ. 42).



Πηγή: απόσπασμα από ΤΑ ΝΕΑ 10/02/2007