Η Φουστανέλα

[ΠΛΑΤΩΝ]

Η ΦΟΥΣΤΑΝΕΛΑ
Συγγραφέας: Ηλίας Πετρόπουλος
Εκδόσεις Νεφέλη
Σελίδες: 127
Τιμή: 6,77-9,10€

Επρεπε να είσαι κάποιος για να φοράς την πολύπτυχη, θρυλική «με χίλιες δίπλες», φουστανέλα. Χρειάζονταν πολλά γρόσια για να τη φτιάξεις. Νομοθετημένη ως εθνική ελληνική ενδυμασία το 1833, δεν είναι ωστόσο αυστηρά τυποποιημένη και συμφύρει ποικίλες ενδυματολογικές εκδοχές. Στα γραπτά του Ηλία Πετρόπουλου κυριαρχεί πάντα η απομυθευτική πρόθεση. Ο ίδιος πρεσβεύει ότι δεν υπάρχει μία και έγκυρη Ιστορία, αλλά πολλές Ιστορίες που ιεραρχούν διαφορετικά τα συμβάντα. Εσκυψε με προσοχή στη μικρο-ιστορία, αντλώντας χρήσιμη πληροφόρηση από πεδία που θεωρήθηκαν ασήμαντα και ουτιδανά. Ως οπτικός τύπος, υποστήριξε πειστικά τις απόψεις του για τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό μέσω εικαστικών παραστάσεων: συνδυάζοντας τη ζωγραφική με τα δημοτικά τραγούδια, τη λαϊκή αρχιτεκτονική, τη λογοτεχνία, τις παροιμίες ή το θέατρο σκιών, ανατρέπει ενίοτε ισχυρά στερεότυπα και έτοιμα σχήματα που ξεβολεύουν τον αναγνώστη του.


Στο παρόν τομίδιο, ενοχλούμενος από το θέατρο («κακόγουστο μπαλέτο», το χαρακτηρίζει) της ανακτορικής (νυν προεδρικής) φρουράς μπροστά στο μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη, διερευνά το ζήτημα της ενδυμασίας των ευζώνων και ανάγεται στην προϊστορία της φουστανέλας. Πριν γίνει στολή επίλεκτου στρατιωτικού σώματος, η φουστανέλα υπήρξε εθνική ενδυμασία. Ακριβέστερα, είναι η εθνική ενδυμασία των Αρβανιτάδων. Με την αρβανίτικη επιδρομή στον Μωριά, καθιερώθηκε και ως επίσημη ενδυμασία των Πελοποννήσιων. Είχε προηγηθεί η Ρούμελη. Μετά το 1821, μπήκε στο παλάτι και στην κυβέρνηση, ακολουθώντας την τύχη της γλώσσας όπως τα μωραΐτικα κατέκτησαν την Αθήνα (εκτοπίζοντας το ιδίωμα των γκάγκαρων) έτσι και η ενδυμασία του τσολιά αναβαθμίστηκε στην πρωτεύουσα υιοθετούμενη από τον ίδιο τον Οθωνα.


Ο μύθος της άσπιλης, λευκής φουστανέλας δεν υφίσταται: η φουστανέλα ήταν λερή και λιγδιασμένη με λίπος (για να είναι αδιάβροχη), στις δίπλες της τα παλικάρια σκούπιζαν τα χέρια τους ή καθάριζαν τα όπλα τους. Οι παλαιότερες απεικονίσεις δηλώνουν πολλά για τους φουστανελάδες: για τους καπεταναίους, τους γέροντες και τους νοικοκυραίους η πτυχωτή φορεσιά ήταν μακριά, ίσαμε το γόνατο και με λιγότερες δίπλες· για τα παλικάρια και τους νεότερους, ήταν κοντή, σειόμενη, πολύπτυχη και φουντωτή. Στη Ρούμελη φορούσαν την κοντή, ενώ στο Μωριά την επιβλητικότερη μακριά. Η φουστανέλα ήταν και μέσον επίδειξης: ο λεβέντης έπρεπε να φορά φουστανέλα «χιλιόδιπλη», πολλά μέτρα ύφασμα, και να τη συμπληρώνει με όλα τα εξαρτήματα, φέρμελη, γελέκι, φέσι, τσαρούχια, σελάχι, κουμπούρια, κάλτσες. Από ένα σημείο και πέρα, για τον άπορο αγρότη, η φουστανέλα θα ήταν δανδική παραφροσύνη.

Περισσότερα εδώ