Η περιπέτεια του κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα

[ΠΛΑΤΩΝ]

Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Συγγραφέας Γιώργος Ρωμαίος
Εκδόσεις Πατάκης
Σελίδες: 1080
Τιμή: 27-30€ κάθε τόμος

Τι είναι αυτό που κάνει ένα συγγραφικό έργο να χαρακτηρίζεται «μεγάλο»; Το θέμα του; Ο όγκος του; Ο χρόνος που απαιτήθηκε για τη συγγραφή του; Ή απλώς ο συγγραφέας του; Προφανώς όλα μαζί. Αλλά στην περίπτωση της τετράτομης «Περιπέτειας του Κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα», η προσοχή στρέφεται πριν από όλα στον συγγραφέα.

Ο Γιώργος Ρωμαίος υπήρξε επιτυχημένος δημοσιογράφος και καινοτόμος ως διευθυντής του «Βήματος». Με την ευπρέπεια της κερκυραϊκής καταγωγής του στο ύφος της δημόσιας παρουσίας του, κατέκτησε όσα μπορεί να επιδιώξει ένας ρεπόρτερ. Αλλά μετείχε και στη σύγχρονη πολιτική ως αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και υπουργός στις κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κώστα Σημίτη. Ανήκει σε μια γενιά -αλλά και μια ράτσα- δημοσιογράφων που σέβονταν τα γεγονότα, επειδή σέβονταν τον αναγνώστη και αντιστρόφως. Κυρίως όμως σέβονταν την Ιστορία και γι΄ αυτό εξαντλούσαν κάθε περιθώριο στη διερεύνηση όλων των παραμέτρων της.


Η περιπέτεια του "Κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα" αφηγείται τη δυσχερή και σταθερή πορεία του κοινοβουλευτικού βίου στην Ελλάδα. Πολιτικές δολοφονίες, ίντριγκες, προδοσίες, σκάνδαλα, διώξεις, μικρότητες, ήττες, διχασμοί, χρεοκοπίες. Έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις, γνήσιες και νόθες εκλογές, ξένες επιδράσεις και παρασκήνια συνθέτουν αυτό το μωσαϊκό της περιπέτειας του ελληνικού κοινοβουλευτισμού, μέσα από το οποίο ξεπροβάλλουν οι πρωταγωνιστές και οι πράξεις τους, άλλοτε πρωτοπόροι και οραματιστές, άλλοτε αρνητικοί και μοιραίοι. Οι αριθμοί, εξάλλου, σκιαγραφούν αυτή την περιπέτεια: σε 165 χρόνια, από το 1844 και τις πρώτες βουλευτικές εκλογές έως και τις τελευταίες του 2009, έχουν διεξαχθεί 61 εκλογικές αναμετρήσεις και έχουν αναδειχθεί 188 κυβερνήσεις με πρωθυπουργούς 90 διαφορετικά πρόσωπα.

Η μελέτη και η κατανόηση του πολιτικού συστήματος της νεώτερης Ελλάδας ανέκαθεν έλκει δημοσιογράφους και πολιτικούς. Εγραψαν πολλοί -διαπρεπείς και στους δύο τομείς- αντίστοιχα βιβλία. Το εντυπωσιακό στην περίπτωση του Ρωμαίου είναι ότι δεν διστάζει να αναμετρηθεί με το σύνολο της νεώτερης πολιτικής ιστορίας του τόπου. Γράφει για το μεταβαλλόμενο πολιτικό περιβάλλον μιας περιόδου που υπερβαίνει τον ενάμιση αιώνα. Καταγράφει εξ ολόκληρου την ταραχώδη και διακοπτόμενη πορεία και των τριών περιόδων της Ελληνικής Δημοκρατίας. Ώς αυτήν τη στιγμή έχουν κυκλοφορήσει οι δύο πρώτοι τόμοι που καλύπτουν την περίοδο από το 1844 ώς το 1940. Οι άλλοι δύο που αναμένονται σύντομα θα φθάνουν μέχρι τις εκλογές του 2009. Αυτή η συνύπαρξη του παρελθόντος με την επικαιρότητα δίνει σε αυτό το συναρπαστικό έργο χαρακτήρα σύνθεσης της Ιστορίας με το Ρεπορτάζ. Εδώ προστίθεται και το ταλέντο του Ρωμαίου στη γραφή. Οι περίπου 1.100 σελίδες των δύο πρώτων τόμων διαβάζονται απνευστί. Ο αναγνώστης «βλέπει» τα γεγονότα: «Μια ώρα πριν την εκτέλεση (των Εξι), ο πλοίαρχος Τζέραλντ Τάλμποτ τηλεφώνησε στον Πλαστήρα και ζήτησε να τον επισκεφθεί αμέσως. Ο αρχηγός της Επανάστασης τον υποδέχθηκε μαζί με τον πρωθυπουργό Γονατά. Ο απεσταλμένος του λόρδου Κώρζον ζήτησε να επικοινωνήσει αμέσως με τους κατάδικους. “Αργά πια” απάντησε ο Πλαστήρας. “Είναι πλέον αργά, η απόφασις εξετελέσθη” πρόσθεσε ο Γονατάς».


Ιωάννης Κωλέττης: ο πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδας

Το έργο απευθύνεται στο ευρύ κοινό. Είναι ένας συνδυασμός ακριβούς απεικόνισης των πολιτικών εξελίξεων και διεισδυτικής ανάλυσης αυτής της διαδρομής. Με πρόσωπα, με γεγονότα, με διαλόγους, με στοιχεία αποτυπώνει τις λαμπρές και τις σκοτεινές πλευρές του Κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα. Με τις τελευταίες να υπερτερούν για περισσότερο από έναν αιώνα. Γράφει λ.χ. ο Ρωμαίος για τις πρώτες εκλογές του 1844 που άρχισαν τον Μάιο και... τελείωσαν τον Αύγουστο. «Δεν έφτανε η βία και η νοθεία. Ο Κωλέτης δεν δίστασε να αποκλείσει από τη Βουλή σαράντα και πλέον εκλεγμένους βουλευτές του Μαυροκορδάτου αλλά και τον ίδιο που είχε εκλεγεί σε... τέσσερις περιφέρειες... Οι κενές έδρες καλύφθηκαν από τους αποτυχόντες υποψηφίους του Κωλέτη».

Εκτός από τη γλαφυρή γραφή, το έργο έχει ακόμη μία βασική αρετή: την εγκυρότητα. Οσα περιλαμβάνονται στις σελίδες του είναι ακριβή, διασταυρωμένα και βασίζονται σε ασφαλείς πηγές. Υπάρχουν όμως και στοιχεία που έρχονται για πρώτη φορά στο φως. Ο συγγραφέας ενσωματώνει στο έργο του ακόμη και τη σάτιρα της εποχής γύρω από πρόσωπα- κυρίως τους βασιλιάδες και τους πρωθυπουργούς- για να αποδώσει με ενάργεια την ατμόσφαιρα. «Στο καφενείο της “Ωραίας Ελένης” ανέβηκε σε ένα τραπέζι ο μπάρμπα Κώστας, απλός πολίτης από την Εύβοια και άρχισε να αγορεύει κατά της Αυλής και της Αστυνομίας. Στον ώμο του είχε ένα καλάθι. “Τι έχεις, πολίτα, μέσα στο καλάθι; ” τον ρώτησαν. “Κοπριά για τους βασιλικούς” απάντησε».


Αλλά δεν ήταν έτσι πάντα η κοινοβουλευτική ζωή. Εκλογές, πραξικοπήματα, συνωμοσίες, κινήματα, ξένες επεμβάσεις, εμφύλιες διαμάχες, πόλεμοι, καλπονοθείες, πολιτικές βιαιότητες, ευτέλεια και μικροψυχία εναλλάσσονταν με το μεγαλείο, τον πατριωτισμό και τη θυσία. Λαμπροί κοινοβουλευτικοί άνδρες διαδέχονταν αριβίστες και τούμπαλιν. Η «δράση» εκτυλίσσεται μέσα από αυθεντικούς διαλόγους, αποσπάσματα από ιστορικά ντοκουμέντα και βέβαια το χούι φεύγει τελευταίο μέσα από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων σε κάθε περίοδο. Και συχνά έχει κανείς την εντύπωση ότι τίποτε δεν άλλαξε. «Με το κλείσιμο της συζήτησης την 1η Σεπτεμβρίου 1893 ο Χαρ. Τρικούπης θα ομολογήσει από το βήμα της Βουλής την αδυναμία του κράτους να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του προς τους δανειστές με τρεις λέξεις που έμειναν στην Ιστορία: “Δυστυχώς, Κύριοι, επτωχεύσαμεν” (η φράση αυτή ωστόσο δεν καταγράφεται στα πρακτικά της Βουλής)».


Η ματιά του Ρωμαίου επιτρέπει να αναδειχθούν και τα πολιτικά χαρακτηριστικά των τριών μεγάλων ανδρών της περιόδου: του Καποδίστρια, του Χαρίλαου Τρικούπη και του Ελευθέριου Βενιζέλου. Αλλά και να γίνει κατανοητή σε βάθος η περιρρέουσα ατμόσφαιρα που δημιουργούσε προϋποθέσεις είτε για τα μεγάλα επιτεύγματα και βήματα εθνικής ολοκλήρωσης είτε για αυτοχειριασμούς, για εκτροπές και παλινδρομήσεις. Οτι η αφήγηση αρχίζει από προγενέστερες περιόδους, προτού καν υπάρξει το ελληνικό κράτος, έχει έναν προφανή λόγο: όσα σημάδεψαν το ελεύθερο ελληνικό κράτος είχαν τις ρίζες τους στην προεπαναστατική Ελλάδα.



Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ, ΤΟ ΒΗΜΑ, Δελτίο τύπου, Ομιλία του Ευάγγελου Βενιζέλου, Ομιλία του Δημήτρη Αβραμόπουλου