Υπόθεση Ντρέιφους

[ΠΛΑΤΩΝ]

ΥΠΟΘΕΣΗ ΝΤΡΕΙΦΟΥΣ
Η πολύκροτη Υπόθεση Ντρέιφους υπήρξε ένα τεράστιο στρατιωτικοπολιτικό σκάνδαλο κατασκοπείας και ταυτόχρονα έχει χαρακτηριστεί ως μία από τις μεγαλύτερες δικαστικές πλάνες, αποτελώντας το επίκεντρο μιας έντονης αντιπαράθεσης, που ταλάνισε τη γαλλική κοινωνία επί δώδεκα χρόνια, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα.


Το όνομα της υπόθεσης αυτής λήφθηκε από το κεντρικό πρόσωπο αυτής, που ήταν ο Γάλλος λοχαγός Αλφρέδος Ντρέιφους.
Κάποιο μεσημέρι του 1894 η Γαλλίδα καθαρίστρια της γερμανικής πρεσβείας, μαντάμ Μπαστιάν, όπως έκανε κάθε φορά, μάζεψε προσεκτικά τα διάφορα χαρτιά-απορρίμματα, από τα καλάθια των γραφείων της πρεσβείας, και τα έστειλε με κάποιο σύνδεσμο στην Υπηρεσία Στατιστικής. Η τελευταία όμως αποστολή περιείχε μια ανυπόγραφη επιστολή ιδιαίτερης σημασίας που απευθυνόταν στο Γερμανό στρατιωτικό ακόλουθο Σβάρτσκοππεν.
Ήταν μια επιστολή κάποιου πληροφοριοδότη που υποσχόταν στον Σβάρτσκοππεν μια σειρά από «σημειώσεις» (αναφορές) που αφορούσαν πλήθος στρατιωτικών ζητημάτων κυρίως άκρως εμπιστευτικών.
Λαμβάνοντας τον χαρακτήρα σπουδαίου ντοκουμέντου προδοσίας, η επιστολή υποβλήθηκε στο Γενικό Επιτελείο με κατάληξη στον υπουργό των Στρατιωτικών, στρατηγό Μερσιέ, ο οποίος με τη σειρά του το ανήγαγε σε πολύ σοβαρή υπόθεση προδοσίας διατάζοντας την άμεση έναρξη των ανακρίσεων και την ταχεία σύλληψη και καταδίκη του προδότη.

Θορυβημένο το Γενικό Επιτελείο θεώρησε πως η μυστικότητα των θεμάτων που θίγονταν δεν μπορούσε να προέρχεται παρά μόνο από αξιωματικό που υπηρετούσε στο Γενικό Επιτελείο. Κατά τις προσεκτικές αντιπαραβολές των δειγμάτων οι υποψίες έπεσαν στο γραφικό χαρακτήρα ενός λοχαγού που παρουσίαζε εντυπωσιακές ομοιότητες. Αμέσως διατάχθηκε έρευνα περί του συγκεκριμένου, που ήταν ο Άλφρεντ Ντρέιφους.
Έτσι στις 15 Οκτωβρίου του 1894 ο αξιωματικός του πυροβολικού Άλφρεντ Ντρέιφους οδηγήθηκε ενώπιον στρατοδικείου κατηγορούμενος για προδοσία. Μία κατηγορία που βασίστηκε σε απλές υποψίες και κυρίως στην εβραϊκή καταγωγή του. Τελικά οι γραφολόγοι που κλήθηκαν απέδωσαν στον Ντρέιφους την γνησιότητα του συντάκτη της επιστολής.


Ο Ντρέιφους καταδικάστηκε σε καθαίρεση του βαθμού του και ισόβια κάθειρξη σε καθεστώς πλήρους απομόνωσης σε στρατιωτικό φρούριο. Έτσι, στάλθηκε, στις 13 Απριλίου 1895, στο Νησί του Διαβόλου στη Γαλλική Γουιάνα για να εκτίσει την ποινή του.

Γενικά η κοινή γνώμη και ο γαλλικός Τύπος καλωσόρισαν την ετυμηγορία και την καταδίκη, ενώ το όνομα του Ντρέιφους χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο-παράδειγμα της προδοσίας των Γάλλων Εβραίων. Οι μόνοι πραγματικά που εξ αρχής δεν παραδέχθηκαν την ενοχή του Ντρέιφους ήταν η σύζυγός του, ο αδελφός του και κάποιοι στενοί συγγενείς και φίλοι του, που άρχισαν σχεδόν αμέσως έναν τιτάνιο αγώνα για την αποκατάστασή του.
Στις αρχές του 1896, συνέβη κάτι τελείως αναπάντεχο που άλλαξε τελείως το σκηνικό. Ένας νέος προδότης εμφανίστηκε στο προσκήνιο που αυτή τη φορά ήταν ο πραγματικός.
Συγκεκριμένα, τον Μάρτιο του 1896, που την διεύθυνση της Υπηρεσίας Στατιστικής είχε αναλάβει ο αντισυνταγματάρχης Ζωρζ Πικάρ, παρέλαβε από την κ. Μπαστιάν (την καθαρίστρια της γερμανικής πρεσβείας) ένα νέο χειρόγραφο από το καλάθι αχρήστων του ίδιου στρατιωτικού ακολούθου. Το χειρόγραφο αυτό είχε τον ίδιο γραφικό χαρακτήρα που είχε καταλογιστεί στον Α. Ντρέιφους, με την διαφορά όμως ότι ο τελευταίος βρισκόταν ήδη εκτοπισμένος στο Νησί του Διαβόλου! Επιπλέον έφερε όνομα και διεύθυνση αποστολέα, κάποιου Γάλλου ταγματάρχη του 74ου συντάγματος πεζικού. Ο Πικάρ δικαιολογημένα εξανέστη «Ω Μον-Ντιέ (=Θεέ μου) άλλος... είναι ο προδότης!». Ο προδότης ήταν ο ουγγρικής καταγωγής ταγματάρχης Φέρντιναντ Εστερχάζι.


Όμως οι εξαιρετικά ισχυρές δυνάμεις που κάλυπταν τον Εστερχάζι χρησιμοποίησαν κάθε δυνατό μέσο για να συγκαλύψουν την υπόθεση. Ο ταγματάρχης Ζοζέφ Ανρί που είχε ανακαλύψει το πρωτότυπο γράμμα και το απέδωσε στον Ντρέιφους, έσπευσε να παραποιήσει τα στοιχεία και να αποσιωπήσει άλλα.
Ο Εστερχάζι ζήτησε να κριθεί από το Πολεμικό Συμβούλιο επειδή είχε διαβεβαιώσεις για την αθώωσή του, η οποία πράγματι ήρθε ενώπιον του στρατοδικείου που ακολούθησε. Την ίδια στιγμή ο συνταγματάρχης Πικάρ, που πρώτος μίλησε για την αθωότητα του Ντρέιφους, στάλθηκε με δυσμενή μετάθεση στην Τυνησία. Έτσι, η αναθεώρηση της δίκης του Ντρέιφους στάθηκε αδύνατη.

Η υπόθεση πήρε γρήγορα μεγάλες διαστάσεις. Έγινε πολιτικό και ιδεολογικό λάβαρο, δίχασε βαθιά τη Γαλλία, συντάραξε τα θεμέλια της Γαλλικής Δημοκρατίας, και έφερε στο φως το ανερχόμενο κύμα αντισημιτισμού.


Στο πλευρό του Ντρέιφους τάχθηκαν προοδευτικοί πολιτικοί, σοσιαλιστές και διανοούμενοι, όπως ο Εμίλ Ζολά, ο οποίος στις 13 Ιανουαρίου του 1898 δημοσίευσε στην εφημερίδα «L' Aurore» μια ανοιχτή επιστολή προς τον πρόεδρο της χώρας, υπό τον τίτλο «Κατηγορώ».
Το τεύχος της εφημερίδας τυπώθηκε σε 300.000 αντίτυπα αντί των 30.000 που ήταν ο συνηθισμένος αριθμός και έγινε ανάρπαστο.
Η κυβέρνηση πιέστηκε από τους εθνικιστές να οδηγήσει στο εδώλιο του κατηγορούμενου τον Ζολά, ενώ αντισημιτικές εξεγέρσεις ξέσπασαν στην επαρχία. Η δίκη Ζολά ξεκίνησε στις 7 Φεβρουαρίου 1898 κι εκεί κατηγορήθηκε σαν ένοχος για συκοφαντία και καταδικάστηκε σ' ένα χρόνο φυλάκιση και πρόστιμο 3.000 φράγκων. Σύντομα όμως μια αίτηση που απαιτούσε την επανάληψη της δίκης Ντρέιφους υπεγράφη από 3.000 άτομα.


Τον Αύγουστο του 1898 ένα νέο στοιχείο ήρθε στο φως και ανέτρεψε δραματικά την υπόθεση. Ο συνταγματάρχης Ζοζέφ Ανρί που ανακάλυψε την επιστολή των μυστικών εγγράφων και με βάση αυτή καταδικάστηκε ο Ντρέιφους, ήταν στην πραγματικότητα ο ίδιος που συνέταξε την επιστολή, η οποία φυσικά και αποδείχθηκε ότι ήταν πλαστή. Ο Ανρί παραδέχτηκε την πλαστογράφηση και λίγο καιρό αργότερα αυτοκτόνησε, ενώ ο έτερος ένοχος, Εστερχάζι, διέφυγε στο Λονδίνο.

Η κυβέρνηση μετά από αυτή την εξέλιξη αναγκάστηκε να απευθυνθεί στο εφετείο για να εξετάσει την αίτηση αναθεώρησης της δίκης, παρά την αντίθετη γνώμη του Υπουργείου Στρατιωτικών. Το 1899 το εφετείο παρέπεμψε τον Ντρέιφους στο Πολεμικό Συμβούλιο, ενώ οι ταραχές που ξέσπασαν ανάμεσα στους υποστηρικτές και τους πολέμιους του Ντρέιφους οδήγησαν στην πτώση της κυβέρνησης.


Τον Ιούνιο του 1899 ο Ντρέιφους ήλθε από το Νησί του Διαβόλου για τη δίκη και εμφανίστηκε μπροστά σε ένα νέο στρατιωτικό δικαστήριο στην πόλη Ρεν (7 Αυγούστου - 9 Σεπτεμβρίου 1899). Καταδικάστηκε και πάλι, όμως με ελαφρυντικά. Δέκα μέρες μετά τη δίκη, ο Γάλλος πρόεδρος Εμίλ Λουμπέ, επιθυμώντας να δώσει τέλος στην υπόθεση, του απένειμε χάρη. Ο Ντρέιφους δέχθηκε την πράξη επιείκειας, αλλά διατήρησε το δικαίωμα να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να αποδείξει την αθωότητά του.
Τον Ιούλιο του 1906 το εφετείο απάλλαξε τον Ντρέιφους και αναίρεσε όλες τις προηγούμενες καταδίκες. Η Βουλή ψήφισε νόμο με τον οποίο αποκατέστησε πλήρως τον Ντρέιφους και έσβησε κάθε αμφιβολία για την αθωότητά του. Στις 22 Ιουλίου του απονεμήθηκε το μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής. Κατόπιν μικρής θητείας στον στρατό, όπου πήρε το αξίωμα του ταγματάρχη, αποστρατεύθηκε. Κλήθηκε ξανά κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και ως αντισυνταγματάρχης διοίκησε μια φάλαγγα πυρομαχικών. Πέθανε στο Παρίσι στις 12 Ιουλίου 1935 σε ηλικία 76 ετών.