Μουσικοφιλία

[ΠΛΑΤΩΝ]

ΜΟΥΣΙΚΟΦΙΛΙΑ
Συγγραφέας: Oliver Sacks
Εκδόσεις Άγρα
Αριθμός σελίδων: 512
Τιμή: 20-23€

Δεν είχε προλάβει να αφήσει το ακουστικό -είχε τηλεφωνήσει από έναν θάλαμο στη μητέρα του (ήταν 1994, βλέπετε, και τα κινητά δεν ήταν ακόμη τόσο διαδεδομένα)- όταν αισθάνθηκε κάτι δυνατό, σχεδόν συγκλονιστικό να τον χτυπά από την οροφή.
Οταν συνήλθε είδε από πάνω τους γιατρούς, νοσοκόμες. Γνωστό περιβάλλον για τον 42χρονο δρα Τόνι Τσικόρια, άλλοτε αστέρι του μαθητικού φούτμπολ και πλέον ορθοπεδικό χειρουργό. Του είπαν ότι τον χτύπησε κεραυνός. Στη συνέχεια, εκείνο που θυμάται είναι μια άσβεστη δίψα για πιάνο. Ειδικά για Σοπέν. Μετά τον κεραυνό η μουσική ήταν εκείνο που ζητούσε...


Η ιστορία του δρος Τσικόρια δείχνει πως η μουσική μπορεί να είναι η μεγάλη αλλαγή για μας και τον νου μας, το μυαλό μας. Ωστόσο, μαζί με μία σειρά από άλλες, εξαιρετικά... μουσικόφιλες ιστορίες που αφηγείται με λεπτομέρειες ο διάσημος, Βρετανός στην καταγωγή και Νεοϋορκέζος κατ' επιλογήν, νευρολόγος και συγγραφέας δέκα -επιτυχημένων- βιβλίων Ολιβερ Σακς, εξετάζει την επίδραση που έχει η μουσική στα συναισθήματα του ανθρώπου, αλλά και την επιδραση που έχει σε ανθρωπους με διάφορες παθήσεις και δείχνει πως η μουσική μπορεί ακόμη και να αλλάξει τη ζωή μας.

Με τη χαρακτηριστική του ευρυμάθεια και τη συμπόνια, ο Όλιβερ Σακς, τον οποίο οι "New York Times" αποκάλεσαν "δαφνοστεφή ποιητή της ιατρικής", ανακαλύπτει το χώρο που καταλαμβάνει η μουσική στον ανθρώπινο εγκέφαλο και τον τρόπο που επηρεάζει την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Στη "Μουσικοφιλία" εξετάζει τη δυναμική της μουσικής μέσω των μεμονωμένων εμπειριών από ασθενείς, μουσικούς και καθημερινούς ανθρώπους. Το πάθος, η ακρίβεια αλλά κυρίως η συμπόνοια που αποπνέει η αφήγηση του Σακς όταν περιγράφει ιστορίες ασθενών του με νευρολογικές διαταραχές, έχουν καταφέρει να αλλάξουν τον τρόπο που βλέπουμε και κατανοούμε τα μυστήρια του εγκεφάλου μας τις τελευταίες δεκαετίες.
Ο συγγραφέας των «Ξυπνημάτων» (που έγινε ταινία με τους Ρόμπιν Γουίλιαμς και Ρόμπερτ Ντε Νίρο) στη «Μουσικοφιλία» του, ένα από τα καλύτερα βιβλία της χρονιάς για το 2007 κατά την «Washington Post», που τώρα μεταφράστηκε και στα ελληνικά, ανοίγει ένα παράθυρο ελπίδας. Οχι πως δεν το έκανε και όταν, χρόνια πριν, μας ξεναγούσε στον λαβύρινθο των νευρολογικών διαταραχών μέσα από ιστορίες ασθενών του στο εντυπωσιακό «Ο Ανθρωπος που μπέρδεψε τη γυναίκα του με ένα καπέλο» (το οποίο έγινε όπερα από τον Μάικλ Νάιμαν -«Μαθήματα Πιάνου»-, θεατρικό από τον Πίτερ Μπρουκ αλλά και από Ινδούς καλλιτέχνες, ενέπνευσε την ταινία «Memento» και άλμπουμ των Σκωτσέζων Travis). Απλώς εδώ μας δείχνει πως η μουσική είναι ζωή και η ζωή μουσική, πως ο άνθρωπος είναι μουσικό ον και πως η μουσική καταλαμβάνει περισσότερες περιοχές του εγκεφάλου μας από τη γλώσσα.
(Εντυπωσιακη λεπτομέρεια: πάσχει σε όλη τη ζωή του από «αγνωσία», πάθηση που δεν του επιτρέπει να θυμάται και να ταυτοποιεί πρόσωπα, ενώ τελευταία έχει χάσει και τη στερεοσκοπική του όραση).


Ο Σακς γράφει στη «Μουσικοφιλία» για ένα 14χρονο κορίτσι με σύνδρομο Williams-Beuren (διεθνώς πάσχει ένα στα 10.000 παιδιά!), το οποίο καταφέρνει θαυμαστά να περιγράψει στο χαρτί την εικόνα και την προσωπικότητα (ναι, και την προσωπικότητα) ενός ελέφαντα, αλλά δεν μπορεί να τον ζωγραφίσει. Οπως δεν μπορεί να κάνει προσθέσεις ή να δέσει τα κορδόνια του.
Οπως όμως όλα τα παιδιά -και οι ενήλικοι- που πάσχουν από το σύνδρομο, γοητεύεται από τη μουσική, βυθίζεται μέσα της και κυρίως έχει εκ γενετής εντυπωσιακό ταλέντο, που της δίνει τη δυνατότητα να γίνει ακόμη και επαγγελματίας μουσικός. Να λοιπόν πως αυτές οι περιοχές του εγκεφάλου που αφορούν την αντίληψη της μουσικής εδώ υπερλειτουργούν συνδυάζοντας τις τρεις αρετές των ατόμων με το σύνδρομο: μουσική, αφηγηματική και κοινωνική.
Στον αντίποδα ο Σακς περιγράφει άτομα με «αμουσία». Τα οποία, με δυο λόγια, αντιλαμβάνονται ακόμη και την πιο οργανωμένη, πιο μελωδική συμφωνία του Μότσαρτ, φέρ' ειπείν, ως άναρχους ήχους από... κατσαρολικά.
Ο νευρολόγος βουτάει ακόμη στον «βραχύ» συναισθηματικό κόσμο ενός ασθενούς, που η μνήμη του διαρκεί μόλις επτά δευτερόλεπτα σε κάθε του δραστηριότητα εκτός από τη μουσική - ακρόαση και ενασχόληση. Το τελευταίο φαίνεται πως είναι και το κλειδί (και ιαματικά) προς τον διαταραγμένο νου του.
Οσο η μουσική μπορεί να μας θεραπεύει -έστω και υποσυνείδητα- άλλο τόσο, κατά τον Σακς, μπορεί και να μας υποβάλλει. Και σε μαρτύρια. Σαν τη βασανιστική ακούσια επανάληψη επί ώρες «μέσα» στο μυαλό μας κάποιας πιασιάρικης μελωδίας, που μπορεί να προκαλέσει ψύχωση ή και μουσικές παραισθήσεις, ημέρα και νύχτα!
Η μουσική -κατά τον Σακς πάντα- μπορεί όμως να δώσει ερέθισμα, κίνηση και ζωή στα ταλαιπωρημένα μέλη ανθρώπων με νόσο του Πάρκινσον που έχουν φτάσει να μην μπορούν να κινηθούν «κανονικά» με άλλον τρόπο, να βοηθήσει, μέσω των στίχων κάποιου τραγουδιού, να εκφέρουν λέξεις ασθενείς που έχουν υποστεί εγκεφαλικά και έχουν χάσει το χάρισμα της ομιλίας. Και κάτι ακόμη: η μουσική μπορεί να ηρεμήσει οργανώνοντας έστω και για λίγο τις αναμνήσεις που έχουν χάσει ασθενείς με τη διαδεδομένη νόσο Αλτσχάιμερ.


Διάσημος για βιβλία του όπως τα «Ξυπνήματα», «Ένας ανθρωπολόγος στον Άρη» και «Ο άνδρας που μπέρδεψε τη γυναίκα του μ΄ ένα καπέλο», ο Σακς ήταν επί 42 χρόνια καθηγητής Κλινικής Νευρολογίας στο Κολέγιο Ιατρικής Άλμπερτ Αϊνστάιν, στο Μπρονξ, και σήμερα είναι καθηγητής Κλινικής Νευρολογίας και Κλινικής Ψυχιατρικής στο Κολέγιο Ιατρών και Χειρουργών του Πανεπιστημίου Κολούμπια (θα διδάσκει επίσης στο τμήμα δημιουργικής γραφής του πανεπιστημίου).

[Egw]

Σαν διαστροφή ή ψυχοσωματική διαταραχή μοιάζει ο τίτλος... Παιδοφιλία, αιμοφιλία, μουσικοφιλία. Είν' αρρώστια τα τραγούδια δηλαδή, που τραγουδούσε και η μακαρίτισσα Μαρία Δημητριάδη.

[ΠΛΑΤΩΝ]

Σωστός... Υπάρχει και η... κακοπαιδοφιλία για όσους γράφουν εδώ μέσα

[pastoula]

Συγνώμη Πλάτωνα, αλλά θα συμφωνήσω με τον από πάνω σου! Το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό ήταν ότι είναι μία διαστροφή!

Μετά διάβασα...

[maRtina]

μι 2