Διαστημικός Τουρισμός

[ΠΛΑΤΩΝ]

Η αγορά των αερομεταφορών συμβάδισε με την ραγδαία ανάπτυξη στους τομείς αεροπλοΐας και αεροναυπηγικής η οποία σηματοδοτείται κυρίως με το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Παρόλα αυτά, αν και σχετικά νέος σε ηλικία, ο κλάδος παρουσιάζει φαινόμενα στασιμότητας τα τελευταία 10-15 χρόνια.
Ο ρυθμός αύξησης των νέων επιβατών παρουσιάζει κάμψη, ιδιαίτερα μετά την κρίση στον κλάδο που προκάλεσαν οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου ενώ τα κόστη συντήρησης και λειτουργίας των αεροπορικών εταιριών είτε παραμένουν σταθερά ή αυξάνουν, στενεύοντας έτσι τα περιθώρια κέρδους αυτών των επιχειρήσεων.
Σε αυτή τη δύσκολη αγορά, οι εταιρίες αντιδρούν είτε με τη δημιουργία στρατηγικών συμμαχιών μεταξύ τους ή με την προσφορά νέων υπηρεσιών που θα τις διαφοροποιήσουν από τον ανταγωνισμό.


Η έννοια του διαστημικού τουρισμού δεν είναι καινούργια, συγκεκριμένα είναι τόσο παλιά όσο και τα πρώτα ταξίδια του ανθρώπου στο διάστημα.
Ήδη από τη δεκαετία του 1960, η αμερικανική αεροπορική εταιρία Pan Am, είχε διαμορφώσει ένα πρόγραμμα διαστημικών πτήσεων απόρροια της αισιοδοξίας της εποχής για την πορεία και την εξέλιξη των διαστημικών ταξιδιών.
Ωστόσο, μόλις το 1999 ιδρύθηκε η Virgin Galactic, θυγατρική της Virgin Atlantic, η οποία δια στόματος του ιδιοκτήτη της, Ρίτσαρντ Μπράνσον, θα είναι η πρωτοπόρος εταιρία που θα μεταφέρει επιβάτες στο διάστημα κάπου μέσα στο 2007.
Το SpaceShipOne, το δοκιμαστικό αεροπλάνο που κατασκεύασε η εταιρία έχει ήδη πραγματοποιήσει δοκιμαστικές πτήσεις πετώντας σε ύψος 100 χιλιομέτρων πάνω από το έδαφος, χωρίς όμως να λείπουν τα προβλήματα από αυτές τις προσπάθειες.


Η Virgin Galactic κοστολογεί την αγορά ενός εισιτηρίου στο SpaceShipOne έναντι εκατό χιλιάδων δολαρίων.
Με τα χρήματα αυτά, ο επιβάτης θα μπορεί να ταξιδέψει με το αεροπλάνο που θα τον μεταφέρει στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας από όπου θα έχει τη δυνατότητα να δει τον πλανήτη όπως τον βλέπουν οι αστροναύτες, ενώ για τρία λεπτά -από τις τρεις ώρες συνολικής διάρκειας της πτήσης- θα ζήσει την εμπειρία έλλειψης βαρύτητας.
Επιπλέον, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του ταξιδιού, οι επιβάτες θα περνούν από μια μορφή εκπαίδευσης διάρκειας μιας εβδομάδας.


Το λογικό ερώτημα που δημιουργείται στο μυαλό τόσο των ιθυνόντων των αεροπορικών εταιριών όσο και των καταναλωτών είναι αν το κόστος αντικατοπτρίζει την αξία μιας τέτοιας εμπειρίας και εν κατακλείδι εάν υπάρχει τελικά αγορά για τέτοιες εμπορικές δραστηριότητες.


Αν και οι πρώτες έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει ενδιαφέρον για τις εταιρίες, ωστόσο καμία δεν προτίθεται να διαθέσει κονδύλια στην έρευνα και ανάπτυξη του διαστημικού τουρισμού, πιθανότατα θεωρώντας ότι τα προβλήματα του κλάδου καθιστούν τη διάθεση μεγάλων κονδυλίων σε αυτό τον τομέα απαγορευτική με μόνη εξαίρεση την Virgin και κάποιες άλλες ιδιωτικά χρηματοδοτούμενες μικρότερες εταιρίες.
Παράλληλα, είναι σαφές ότι η αγορά αυτή μπορεί να είναι επικερδής μόνο αν τα κέρδη από τις πτήσεις ξεπερνούν το κόστος της επένδυσης.
Δεδομένου του γεγονότος ότι τα κόστη ανάπτυξης και κατασκευής κατάλληλων αεροσκαφών είναι ιδιαίτερα υψηλά, ο αριθμός των πτήσεων σε ετήσια βάση θα πρέπει να είναι τέτοιος ώστε να αποφέρει κέρδη από τις εισπράξεις των εισιτηρίων. Όμως, με τα σημερινά δεδομένα, παρατηρείται ένας φαύλος κύκλος στην επιχειρησιακή ανάπτυξη του διαστημικού τουρισμού που συνίσταται στα υψηλά κόστη πραγματοποίησης μιας τέτοιας πτήσης η οποία συνεπάγεται αυξημένη τιμή εισιτηρίου και άρα μειωμένη ζήτηση. Η μειωμένη ζήτηση αποτρέπει με τη σειρά της την επένδυση από πλευράς εταιριών στην αγορά αυτή, με αποτέλεσμα να παραμένουν τα κόστη υψηλά και η αγορά μικρή.
Έτσι, το ερώτημα περνάει στην πλευρά της ζήτησης και του αριθμού των ανθρώπων που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν το πόσο των εκατό χιλιάδων δολαρίων για να βρεθούν στο διάστημα.


Στις μέχρι σήμερα έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί σε Ιαπωνία, Αμερική και Ευρώπη, σχετικά με τις προθέσεις του κοινού και του τρόπου που αυτό τοποθετείται απέναντι στον διαστημικό τουρισμό, αποτυπώνεται χαρακτηριστικά ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να αναπτυχθεί η αγορά αυτή.
Έτσι, αρχικά εκδηλώνεται ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τέτοια ταξίδια, κυρίως από την πλευρά των Ιαπώνων σε ποσοστό 70%, ενώ στην Αμερική το ποσοστό ξεπερνά το 60%.
Σχετικά με τον χαρακτήρα των πτήσεων και τις προσφερόμενες υπηρεσίες, το κοινό θέτει ως πρώτη απαίτηση τη δυνατότητα της καλής θέας κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, στοιχείο που καλύπτεται ήδη από τη φύση του διαστημικού τουρισμού, ενώ άλλες ζητούμενες υπηρεσίες όπως η παρατήρηση των αστεριών είναι και αυτές εφικτές.
Ένα θέμα που ανακύπτει είναι αυτό της διάρκειας των πτήσεων, αφού περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες θα επιθυμούσαν η διάρκεια του ταξιδιού να ξεπερνάει τη μία εβδομάδα σε αντίθεση με αυτούς που προτιμούν τον ημερήσιο χαρακτήρα του διαστημικού ταξιδιού.
Τέλος, ακόμη και η προαπαιτούμενη εκπαίδευση αντιμετωπίζεται θετικά από τους ερωτηθέντες αφού η πλειοψηφία θεωρεί ότι και αυτή εντάσσεται στο συνολικό «πακέτο» και δίνει προστιθέμενη αξία στη συνολική εμπειρία.


Το σημαντικότερο ίσως στοιχείο των ερευνών αφορά το ύψος της τιμής που προτίθεται να διαθέσει το κοινό για ένα διαστημικό ταξίδι αυτού του τύπου.


Τα ευρήματα είναι αρκετά ενθαρρυντικά, αφού και στις τρεις ηπείρους υπάρχει ένα ποσοστό της τάξης του 10% που προτίθεται να πληρώσει τιμή ίση με το μισθό ενός χρόνου, ενώ 5% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι θα έδιναν μέχρι και τις οικονομίες τριών ετών για μια θέση σε ένα αεροπλάνο που θα τους μεταφέρει στο διάστημα.
Παρόλα αυτά, ακόμη και αν τα ποσοστά αυτά είναι ενθαρρυντικά για την πρώτη φάση ανάπτυξης της αγοράς, οι έρευνες τονίζουν ότι η τιμή θα πρέπει να μειωθεί πολύ γρήγορα στο μισό, δηλαδή στις πενήντα χιλιάδες δολάρια προκειμένου να υπάρξει περαιτέρω ζήτηση και ανάπτυξη του διαστημικού τουρισμού.


Οι ειδικοί που έχουν ασχοληθεί με τη διερεύνηση της αγοράς του διαστημικού τουρισμού ορίζουν τρεις φάσεις ανάπτυξης.
Κατά την πρώτη φάση, οι εταιρίες θα παρέχουν ταξίδια ημερήσιας διάρκειας σε πολύ υψηλή τιμή δημιουργώντας έτσι μια αρχικά πολύ εξειδικευμένη και ακριβή αγορά λίγων προνομιούχων.
Η τακτική αυτή θα επιτρέψει τη δημιουργία γρήγορων αρχικών εσόδων απαραίτητων για τη συντήρηση των τεχνικών υποδομών της αγοράς.


Η δεύτερη φάση θα ακολουθήσει τουλάχιστον μετά από πέντε χρόνια και κατά την οποία θα είναι δυνατή η αρχική μείωση της τιμής του ταξιδιού επιτρέποντας σε μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων να πραγματοποιήσουν ένα τέτοιο ταξίδι και αυξάνοντας έτσι την πελατειακή βάση των εταιριών που θα παρέχουν αυτές τις υπηρεσίες.


Στην τρίτη φάση, η οποία χρονικά τοποθετείται πέντε έως δέκα χρόνια μετά τη δεύτερη, οι τιμές θα μειωθούν ακόμη περισσότερο φτάνοντας στο επιθυμητό για τους καταναλωτές επίπεδο και δημιουργώντας πλέον τη μαζική αγορά κατά τη διάρκεια της οποία τα κέρδη των εταιριών θα αγγίξουν το υψηλότερο επίπεδο τους.
Κατά τη φάση αυτή θα είναι δυνατή πλέον η περαιτέρω ανάπτυξη της αγοράς του διαστημικού τουρισμού για την ικανοποίηση επιπλέον αναγκών του κοινού, όπως η περαιτέρω παραμονή στο διάστημα με την κατασκευή διαστημικών ξενοδοχείων που θα περιστρέφονται σε τροχιά γύρω από τη Γη.


Συνοψίζοντας, η αγορά του διαστημικού τουρισμού, αν και βρίσκεται ακόμη σε νηπιακό στάδιο και επιχειρεί να πραγματοποιήσει τα πρώτα της σταθερά βήματα μέσα στην επόμενη διετία, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις περαιτέρω έρευνες που θα γίνουν προκειμένου να καθοριστεί με σαφήνεια η μελλοντική πορεία της.
Η ανάπτυξη και το μέγεθος της εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως είναι το επίπεδο των υπηρεσιών, οι προδιαγραφές ασφάλειας, οι τιμές αλλά και οι μέθοδοι που θα υιοθετήσουν οι εταιρίες που θα σχηματίσουν την αγορά, καθοδηγούμενες από την έρευνα και την υιοθέτηση κερδοφόρων στρατηγικών ανάπτυξης.





Πηγές:
A. Michopoulos, «The future of commercial airlines», 1999
G. Crouch, «Researching the space tourism market», 2001
S. Abitzsch, «Prospects of space tourism», 1996
P.Collins & K. Isozaki, «JRS research activities for space tourism», 1996
P. Collins, R. Stockmans, M.Maita, «Demand for space tourism in America and Japan and its implications for future activities», 1997
P.Collins & K.Isozaki, «The Japanese Rocket Society's space tourism research», 1998
H. Pearson, «Experts challenge claims for space tourism», Nature, Vol.429, 24 June 2004
Παναγιώτης Αθανάσαινας ''Διαστημικός Τουρισμός: Τα πρώτα βήματα μιας ιδιόμορφης αγοράς'', Καθημερινή 12/10/2006