Οχρίδα (FYROM)

[ΠΛΑΤΩΝ]

Οχρίδα (ΠΓΔΜ): Παραλίμνιες διαδρομές στην αρχαία Λυχνιδό
Ενας δημοφιλής και πολύ οικονομικός προορισμός, που αναδεικνύεται σε μεγάλο πόλο έλξης για τους Ελληνες και τουριστική Μέκκα της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας.

Η Παλιά Πόλη της Οχρίδας είναι γοητευτική, με τα σπίτια με τις κόκκινες στέγες χτισμένα πάνω στο λόφο της χερσονήσου που δεσπόζει πάνω από τη λίμνη, τα υπαίθρια καφέ, τα γραφικά λιθόστρωτα δρομάκια, τα μικρά καταστήματα, τις κομψές μπουτίκ και τις ρουστίκ ψαροταβέρνες. Με τη σφραγίδα της UNESCO, ως Πόλη Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, είναι το κόσμημα της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ), ενώ ως η «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων», όπως χαρακτηρίζεται λόγω της μεγάλης θρησκευτικής της σημασίας στην εξάπλωση της χριστιανοσύνης, με τις 365 εκκλησίες (μία για κάθε ημέρα του χρόνου), κερδίζει το ταξιδιωτικό ενδιαφέρον και μια θέση στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη.

Η αρχαία Λυχνιδός ή Λυχνίτης του 4ου αι. (πόλη του φωτός, χάρη στη διαύγεια και την καθαρότητα των κρυστάλλινων νερών της λίμνης της), όπου, σύμφωνα με τους εξερευνητές, έφτασε ο Απόστολος Παύλος κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του για τη διδασκαλία και τη διάδοση της χριστιανικής πίστης, είναι το κέντρο του χριστιανισμού όλων των Σλάβων, αρχιεπισκοπική έδρα, έδρα του πρώτου πανεπιστημίου των Σλάβων και παραμένει μέχρι σήμερα κέντρο σημαντικών αρχαιολογικών ανακαλύψεων. Οι σλαβικές μεταναστεύσεις στην περιοχή της Μακεδονίας σήμαναν την αρχή μιας νέας εποχής, κατά την οποία η Λυχνιδός βαφτίστηκε Οχρίδα (στα σλαβικά = πόλη στο λόφο). Με την πάροδο των χρόνων, πλήθος αρχιτεκτονικών μνημείων, υπέροχων έργων τέχνης, παράδοσης και πολιτισμού ταίριαξαν απόλυτα με το γραφικό τοπίο της λίμνης και των βουνών που την περιβάλλουν και δημιούργησαν μια πολύ ενδιαφέρουσα πόλη, όπου κάθε περίπατος είναι μια αποκάλυψη.

Τριάντα σημαντικά πολιτιστικά μνημεία ελκύουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών, ανάμεσα στα οποία οι πολλές βυζαντινές εκκλησίες, το μεσαιωνικό κάστρο του τσάρου Σαμουήλ και το ελληνορωμαϊκό θέατρο. Η μαγευτική λίμνη -που μοιάζει να μην έχει απέναντι όχθη λόγω του μεγάλου μεγέθους της- θα σας συνεπάρει, όπως και τα κτίρια που καθρεφτίζονται στα νερά της, ενώ οι δρόμοι της Παλιάς Πόλης, περικυκλωμένης από τα οχυρωματικά τείχη του κάστρου του τσάρου Σαμουήλ στην κορυφή του λόφου, προσφέρονται για περιπλάνηση. Κάτω από το λόφο εκτείνεται η νέα πόλη με τα όμορφα ξενοδοχεία με θέα στη λίμνη και στα παράκτια μονοπάτια.

ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΤΗ ΛΙΜΝΗ


1. Συνοικία Plaoshnik, Μοναστήρι Αγίου Κλήμεντα και Παντελεήμονα
Από την Ανω Πύλη ένα δασώδες μονοπάτι θα σας οδηγήσει στο Plaoshnik, ένα από τα πιο ήρεμα και γαλήνια σημεία της Παλιάς Πόλης πάνω στο λόφο, όπου βρίσκονται τα ερείπια μιας πεντάκλιτης βασιλικής, που πιθανότατα χτίστηκε τον 5ο αι., όταν η Λυχνιδός ήταν σημαντικό επισκοπικό κέντρο του πρώιμου χριστιανισμού. Η μονή ιδρύθηκε από τον Αγιο Κλήμη της Αχρίδας, ένθερμο υπέρμαχο της Ορθοδοξίας, όταν ήρθε στην Οχρίδα. Λέγεται ότι ο ίδιος δεν έμεινε ικανοποιημένος από το μέγεθος του μοναστηριού και έτσι έχτισε πάνω στην αρχική εκκλησία το Μοναστήρι, που είναι αφιερωμένο στον Αγιο Παντελεήμονα. Σε αυτό το σημείο, ιδρύθηκε το πρώτο Σλαβικό Πανεπιστήμιο, όπου σπούδασαν πάνω από 3.500 μαθητές, μέχρι να μετατραπεί σε τζαμί κατά την οθωμανική κυριαρχία. Η σημερινή μονή αποτελεί αντίγραφο της αρχικής, η οποία καταστράφηκε ολοκληρωτικά. Το κωδωνοστάσιο προστέθηκε τον 13ο αι.


2. Φρούριο Σαμουήλ, Αγιος Ιωάννης Kaneo
Κάνοντας έναν περίπατο 5-10 λεπτών από την Ανω Πύλη, φτάνετε στο μεγαλοπρεπές Φρούριο του Σαμουήλ. Η Οχρίδα υπήρξε πρωτεύουσα του πρώτου κράτους της Σλαβικής Μακεδονίας μέχρι το 1018. Εδώ, ο τσάρος Σαμουήλ (976-1014) έχτισε το φρούριό του. Οι μήκους 3 χιλιομέτρων πύργοι και τα ψηλά τείχη αρχικά κατασκευάστηκαν για να προστατεύουν την πόλη στις τρεις πλευρές που έβλεπαν στη λίμνη. Σήμερα, το φρούριο κυριαρχεί στο τοπίο και αποτελεί ένα εξαιρετικό σημείο για την πανοραμική άποψη της πόλης, της λίμνης και των βουνών, ενώ κατά τη διάρκεια του θερινού φεστιβάλ χρησιμοποιείται ως υπαίθριος συναυλιακός χώρος.

Από εδώ προσεγγίζετε εύκολα τη γειτονιά Kaneo, τη συνοικία των φτωχών ψαράδων και ένα από τα γραφικότερα σημεία της Οχρίδας, όπου βρίσκεται και ένα από τα πιο φωτογραφημένα μνημεία και σήμα κατατεθέν της ΠΓΔΜ, η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Καναό (Αγιος Ιωάννης ο Ευλογημένος, 13ος αι.), χτισμένη σε ένα εξαιρετικό σημείο πάνω στο βράχο, επιβλέποντας τη λίμνη. Θα χαλαρώσετε απολαμβάνοντας τη θέα και τις μικρές παραλίες και κολπίσκους, που το καλοκαίρι είναι γεμάτες από κόσμο, ενώ κατά μήκος της όχθης λειτουργούν καφετέριες και ψαροταβέρνες. Επίσης, από εδώ ξεκινάει ένα υπέροχο πλωτό μονοπάτι πάνω σε πασσάλους, σαν γέφυρα, που σας οδηγεί κατά μήκος της όχθης της λίμνης προς το λιμανάκι με τα τουριστικά σκάφη που κάνουν κρουαζιέρες.


3. Ελληνορωμαϊκό Θέατρο και Παναγία Περίβλεπτος (St. Bogorodica Perivlepta)
Πάλι με αφετηρία την Ανω Πύλη, στην περιοχή του ιστορικού κέντρου, που φέρει την ονομασία Βάρος, θα συναντήσετε το ελληνορωμαϊκό αμφιθέατρο, ανάμεσα στους λόφους Gorni Saraj και Deboj, από την Ελληνιστική περίοδο. Μπορείτε ακόμη να δείτε τα ονόματα των οικογενειών που είχαν το δικό τους κάθισμα στο θέατρο, σκαλισμένα στις πρώτες σειρές. Κοντά, βρίσκεται ένα ακόμη εξαιρετικού ενδιαφέροντος θρησκευτικό μνημείο του 13ου αι., ο Καθεδρικός Ναός Παναγίας της Περιβλέπτου (St. Bogorodica Perivlepta), ένα από τα σημαντικότερα μεσαιωνικά μνημεία της ΠΓΔΜ. Σε ειδικό χώρο, στην Πινακοθήκη, φιλοξενείται μια από τις πολυτιμότερες εκθέσεις στον κόσμο, η συλλογή 30 εικόνων και τοιχογραφιών, που φιλοτεχνήθηκε από δύο νέους ζωγράφους, τον Μιχαήλο και τον Ευτύχιο, και απεικονίζουν προφήτες και αγίους, σκηνές και αποσπάσματα από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη με ζωντανά χρώματα.
Είσοδος: 100 δηνάρια.


4. Αγία Σοφία - Εθνικό Μουσείο - πλατεία
Εν συνεχεία, αν ακολουθήσετε το δρόμο που περνά μπροστά από εντυπωσιακά σπίτια, θα φτάσετε στη Μητρόπολη της Αγίας Σοφίας (1035), με τις υπέροχες τοιχογραφίες από τον 11ο, 12ο και 13ο αι., όπου περιλαμβάνονται σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη, η πομπή των Αγγέλων που υποκλίνονται μπροστά στην Παρθένο Μαρία, εικόνες πατριαρχών, αρχιεπισκόπων, Παπών, αλλά και τοιχογραφία 40 Ρωμαίων μαρτύρων που αρνήθηκαν να αποποιηθούν το χριστιανισμό. Διά της οδού Kar Samoil, διασχίζετε την Παλιά Πόλη μέσα από πολλά σοκάκια και φτάνετε στο Εθνικό Μουσείο. Το 1516, δύο αιώνες πριν από το Λούβρο ή από το Βρετανικό Μουσείο, ιδρύθηκε το αρχιεπισκοπικό μουσείο στην εκκλησία του Αγίου Κλημέντιου, αποτελώντας το αρχαιότερο μουσείο του είδους του στην Ευρώπη! Σήμερα, τα εκθέματα του Εθνικού Μουσείου φιλοξενούνται σε δύο κτίρια.

H Οικία Robevci (είσοδος: 100 δηνάρια), ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα του 1863, φιλοξενεί την αρχαιολογική κληρονομιά της περιοχής Οχρίδας και Στρούγκας από την προϊστορία μέχρι σήμερα. Η δε εθνογραφική συλλογή φιλοξενείται στην έπαυλη Uranija (δωρεάν είσοδος). Από εδώ, αν συνεχίσετε μέσω του κεντρικού εμπορικού πεζόδρομου Sveti Klimenti Ohridski, σύντομα θα βρείτε το πολύχρωμο παζάρι, εργαστήρια αγιογραφίας σε πάπυρο, την κεντρική πλατεία και τον μεγάλο αιωνόβιο πλάτανο ηλικίας 800 - 900 ετών. Ο κορμός του έχει περιφέρεια 20 μ. και περιβάλλεται από πεζούλα, όπου δίνουν το ραντεβού τους οι παππούδες της περιοχής για κουβεντούλα, με θέα τους περαστικούς που κάνουν βόλτα στον πεζόδρομο. Στην ίδια περιοχή κυριαρχεί ο μεγάλος τρούλος του τζαμιού του Αλή Πασά, μνημείο ισλαμικής αρχιτεκτονικής του 16ου αι., προικοδότηση του βεζίρη Αλή Πασά από το Βελιγράδι, καθώς και το άγαλμα του Αγίου Κλήμεντα, προστάτη της πόλης.


5. Η λίμνη Οχρίδα, η παραλίμνια βόλτα και η κρουαζιέρα
Κεντρική πρωταγωνίστρια στην περιοχή είναι η ομώνυμη λίμνη, από τους δημοφιλέστερους προορισμούς της χώρας. Δίκαια κερδίζει τον τίτλο της «θάλασσας γλυκού νερού» της ΠΓΔΜ, όχι μόνο λόγω των καταγάλανων νερών της -απόλυτα διαυγή, με καθαρότητα που φτάνει τα 20 μ. βάθος το χειμώνα-, αλλά και εξαιτίας της έκτασής της, που παραπέμπει σε θάλασσα, καλύπτοντας 358 τετρ. χλμ. με βάθος 294 μ. Είναι η πιο βαθιά λίμνη των Βαλκανίων και προστατευμένος υδροβιότοπος, μήκους 32 χλμ. Πρόκειται για μια φυσική, τεκτονική λίμνη, που ανήκει στις παλαιότερες του κόσμου, με ηλικία 3 εκατ. ετών. Η Παλιά Πόλη της Οχρίδας, με το φρούριο του Σαμουήλ να προεξέχει στα 800 μ. πάνω από την επιφάνεια των νερών, εκτείνεται στη βόρεια όχθη της. Τα δύο τρίτα της επιφάνειάς της ανήκουν στην ΠΓΔΜ και το ένα τρίτο στην Αλβανία, αποτελώντας το φυσικό σύνορο μεταξύ των δύο κρατών. Με τη μοναδική χλωρίδα και πανίδα που φιλοξενεί, είναι ένας από τους μεγαλύτερους βιότοπους στην Ευρώπη.


6. Μονή Οσίου Ναούμ
Στη νότια πλευρά της λίμνης, 29 χλμ. από την Οχρίδα, βρίσκεται το Μοναστήρι του Οσίου Ναούμ (όπου και η εκκλησία των Αγίων Αρχαγγέλων), με τα δεκάδες παγόνια να κυκλοφορούν ελεύθερα στους κήπους του. Χτισμένο τον 10ο αι., όταν όλη η περιοχή ήταν έδρα της ελληνορθόδοξης αρχιεπισκοπής, διαθέτει εκπληκτικές τοιχογραφίες. Από το Μοναστήρι του Οσίου Ναούμ ξεκίνησαν οι Ελληνες μοναχοί Κύριλλος και Μεθόδιος, για να διδάξουν στους Σλάβους την αλφάβητο (Κυριλλικά) και τη Βίβλο. Βρίσκεται στην κορυφή ενός λόφου, πάνω στη λίμνη, 30 χλμ. από τα αλβανικά σύνορα. Ο όσιος Ναούμ είναι θαμμένος σε αυτήν τη μονή. Ο θρύλος, μάλιστα, θέλει την καρδιά του να χτυπάει ακόμα, αν ακούσει κανείς προσεκτικά πάνω από τον τάφο του. Από αυτό το σημείο, οι πηγές του ποταμού Ντριμ, 45 στο σύνολό τους, τροφοδοτούνται από την Πρέσπα και καταλήγουν σε μια τεράστια λεκάνη, όμοια με λίμνη, που εκβάλλει μέσα στη λίμνη Οχρίδα. Τα κρύα και πεντακάθαρα νερά, οι αγριόπαπιες που απολαμβάνουν το κολύμπι τους, μια καταπράσινη φύση με σπάνια πανίδα, είναι κάποιες από τις εικόνες που θα απολαύσετε σε αυτόν τον μίνι παράδεισο. Συνδυάστε την επίσκεψη με το Εθνικό Πάρκο Galicica, όπου αξίζει να δοκιμάσετε το τοπικό έδεσμα, πέστροφα προς 8 ευρώ το κιλό! Δεν είναι λίγοι εκείνοι που επιλέγουν μια βόλτα με πλοιάριο, για να δουν το Μοναστήρι του Οσίου Ναούμ και τις μαγευτικές πηγές του ποταμού Ντριμ, καθώς αυτές εκβάλλουν στη λίμνη.


7. Gradiste
Ο νεολιθικός καταυλισμός Gradiste (είσοδος: 100 δηνάρια) είναι ένα πλωτό μουσείο, ένα αρχαιολογικό συγκρότημα μοναδικό στο είδος του. Θα το βρείτε στη νότια ακτή της Χερσονήσου Gradiste, στον Ορμο των Οστών, περίπου 15 χλμ. από την Οχρίδα (στο δρόμο προς τη Μονή Οσίου Ναούμ), όπου στήθηκε ένας προϊστορικός οικισμός σε 8.500 τετρ. μ., αυθεντικό αντίγραφο των κατοικιών της περιόδου 1200 - 700 π.Χ. Τα τείχη, που άλλοτε προστάτευαν τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από τους εχθρούς της, υψώθηκαν και πάλι στο λόφο κοντά στο Gradiste. Πάνω από τον όρμο κατασκευάστηκε ένα ρωμαϊκό στρατιωτικό οχυρό, ταυτόχρονα με τον οικισμό και το πλωτό μουσείο. Το φρούριο συνδέεται με τον οικισμό, ώστε οι επισκέπτες να κάνουν ένα ταξίδι από την προϊστορία μέχρι την αρχαιότητα και αντίστροφα.


8. Trpejca
Στις όχθες της λίμνης Οχρίδας, ένα τυπικό ψαροχώρι, που έχει το ένα πόδι στο κατώφλι του τουρισμού και το άλλο στο χωματόδρομο με τα γαϊδουράκια, είναι η Trpejca, με σπιτάκια χτισμένα στην πλαγιά ενός απότομου λόφου. Από κάτω, μια όμορφη παραλία με βότσαλα προσφέρεται για μπάνιο. Εδώ θα δοκιμάσετε φρέσκια πέστροφα και σπιτικές σπεσιαλιτέ. Κοντά στο χωριό μπορείτε να επισκεφτείτε την εκκλησία της Παναγίας Zahumska (1361), που βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Galicica και είναι προσβάσιμη μόνο με πλοιάριο.


Η Οχρίδα, Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από το 1980, ανταποκρίνεται σε κάθε προτίμηση. Περάστε μια ημέρα χαλαρά, με περιπάτους και καφέ δίπλα στη λίμνη ή κάντε μια αναζωογονητική κρουαζιέρα με θέα τις όχθες, τις βυζαντινές εκκλησιές και τα γραφικά χωριά, μέχρι την ώρα του δειλινού, όταν ο ήλιος πέφτει πίσω από τα αλβανικά βουνά, για να βουτήξει στην Αδριατική. Δοκιμάστε κεμπάπ και πέστροφα, περιπλανηθείτε τους δρυμούς και τα ψαροχώρια, και γνωρίστε από κοντά τους κρυμμένους ιστορικούς άσους στο μανίκι της περιοχής. Ο τριπλός συνδυασμός του υδάτινου στοιχείου της λίμνης Οχρίδας, του ιστορικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος της περιοχής και του ακαταμάχητου φυσικού πλούτου με τον Εθνικό Δρυμό Galicica, αποτελούν τα εχέγγυα για μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες διαδρομές στα νοτιοδυτικά Βαλκάνια.

Πως πάμε
Οδικώς, η Οχρίδα απέχει περίπου 90 χλμ. από τα σύνορα. Από την Αθήνα 717 χλμ. και από τη Θεσσαλονίκη 283 χλμ.
Πολλές είναι οι 4ήμερες και 5ήμερες εκδρομές που διοργανώνονται από ταξιδιωτικά γραφεία στη βυζαντινή Οχρίδα. Οι τιμές κυμαίνονται από 185 έως 265€ το άτομο σε δίκλινο, για ομαδική εκδρομή σε ξενοδοχείο τεσσάρων αστέρων με πλήρη διατροφή, ενώ οι διαφορές στις τιμές εξαρτώνται από τη διάρκεια της εκδρομής, το αν συμπεριλαμβάνεται ή όχι κρουαζιέρα στη λίμνη και κάποια ιδιαίτερα γεύματα με παραδοσιακή μουσική.

ΔΙΑΜΟΝΗ
Αν θέλετε «άρωμα» ιστορίας, τότε θα πρέπει να επιλέξετε ξενοδοχεία στην Παλιά Πόλη, που είναι μικρά, παραδοσιακά και βρίσκονται σε πλακόστρωτα, γραφικά στενά. Αν, πάλι, προτιμάτε θέα στη λίμνη και στον παραλίμνιο πεζόδρομο, τότε η νέα πόλη, με τα μεγάλα ξενοδοχεία, στο ίδιο επίπεδο με τη λίμνη, είναι η ιδανικότερη επιλογή.


Villa Old Town
(http://www.ohrid.com/villas/villa-old-town.html).
20€ το δίκλινο χωρίς πρωινό και 25€ το δίκλινο με πρωινό.


Villa Sv Sofija
(www.vilasofija.com.mk).
Ξενοδοχείο Α' κατηγορίας, στην Παλιά Πόλη, σχεδόν απέναντι από την εκκλησία της Αγίας Σοφίας και 50 μ. από τις όχθες της λίμνης Οχρίδας. Από 50€ το δίκλινο με πρωινό, από 70€ το διαμέρισμα και από 100€ το deluxe apartment.


Villa Kale
(www.vilakale.com).
Ανετη διαμονή σε ένα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής οίκημα, στην Παλιά Πόλη, με 4 σουίτες και 4 δίκλινα δωμάτια. Από 25€ το δίκλινο δωμάτιο.


Ηotel Tino
(www.hoteltino.com.mk).
Μοντέρνο ξενοδοχείο στη νέα πόλη στις όχθες της λίμνης Οχρίδας, με θέα τη λίμνη και την Παλιά Πόλη. Από 59€ το δίκλινο, 79€ το τρίκλινο και 120-150€ το διαμέρισμα, με πρωινό.


Villa DEA
(www.deatours.com.mk, www.ohridhotels-travel.com.mk, www.visitohrid.mk).
Ξενοδοχείο 4 αστέρων στη νέα πόλη πάνω στη λίμνη, με υπέροχη θέα. 60€ το διαμέρισμα με πρωινό, 40€ το δωμάτιο δίχως πρωινό.


Royal View
(www.royalview.com.mk).
Ομορφα και προσεγμένα δωμάτια στη νέα πόλη, σε εξαιρετική θέση με θέα τη λίμνη. Στα συν οι υπηρεσίες spa-sauna. Από 33€ το δίκλινο.

ΦΑΓΗΤΟ
Δοκιμάστε φρέσκια πέστροφα, ντόπια ψάρια και αρνάκι. Επίσης, την τοπική σπεσιαλιτέ, Ribna Corba, που είναι παραδοσιακή ψαρόσουπα, η οποία σερβίρεται σαν ορεκτικό, το Burek με κρέας, τυρί ή σπανάκι, το Makalo, ορεκτικό με γιαούρτι και σκόρδο, ή το Gjomleze, τηγανίτες σε σχήμα ρόμβου, που σερβίρονται με άσπρο τυρί.
Φημισμένα είναι επίσης τα κρασιά της Οχρίδας, σκούρα, απαλά, φρουτώδη ή ξηρά. Σχεδόν κάθε οικογένεια φτιάχνει το δικό της κρασί, αλλά και «rakija» (δηλαδή, ρακή) κάθε φθινόπωρο. Τα αγριολούλουδα προσφέρουν τους χυμούς τους για εξαιρετικό μέλι, ενώ στα καταπράσινα λιβάδια του εθνικού δρυμού Galicica (η ψηλότερη κορυφή του οποίου είναι η Magaro στα 2.288 μ.), βόσκουν τα πρόβατα και τα κατσίκια της περιοχής, παράγοντας εξαιρετικό γάλα, το οποίο με τη σειρά του γίνεται πολύ καλό σπιτικό τυρί.

Εστιατόρια που ξεχωρίζουν στην προτίμηση των τουριστών:
• Belvedere (+389-46.265.628, hotelbelvedere.com.mk). Παραδοσιακά πιάτα και διεθνής κουζίνα, στο κέντρο της πόλης.
• Momup Tavern (+389-46.262.117). Εκλεκτή τοπική κουζίνα σε μια παραδοσιακή ρουστίκ ταβέρνα.
• Dalga (+389-46.255.999, http://www.visitohrid.com.mk/dalga.htm). Με βεράντα που βλέπει στη λίμνη, στο ιστορικό τμήμα της πόλης, θυμίζει παλιό παραδοσιακό σπίτι, για καλό ψάρι και τοπικές γεύσεις.
• Sveta Sofija (+389-46.267.403). Κλασικό μπιστρό δίπλα στο ναό της Αγίας Σοφίας, με διεθνή και παραδοσιακά πιάτα.
• Antiko (+389-46.265.523). Ρομαντική και ήρεμη ατμόσφαιρα σε ένα από τα δημοφιλέστερα εστιατόρια της πόλης, με εξαιρετικές γεύσεις σε κρεατικά και ψάρια.
• Leonardo Pizza (+389-46.260.359, http://wn.com/Reklama_pizzy). Σε άνετο χώρο στην Παλιά Πόλη, καλό, απλό ιταλικό φαγητό και άφθονη κρύα μπίρα.
• Cafe Liquid (+389-46.258.552, www.liquid.com.mk). Από τα δημοφιλέστερα spots για νυχτερινή ζωή, κέντρο συνάντησης επωνύμων και ανωνύμων, για ποτό πάνω στη λίμνη.

ΧΡΗΣΙΜΑ
1 ευρώ = περίπου 60 δηνάρια
Η βενζίνη κοστίζει περίπου 75 δηνάρια / λίτρο ή 1,25 ευρώ / λίτρο