Ο κόσμος του Γιάννη Μαρή

[ΠΛΑΤΩΝ]

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΡΗ
Συγγραφέας: Ανδρέας Αποστολίδης
Σελίδες: 416 + 32 σελίδες φωτογραφίες
Εκδόσεις: Άγρα
Τιμή : 19,50€

Οταν ένας άνδρας δέχεται αργά το βράδυ ένα τηλεφώνημα, ανησυχεί. Αν στην άλλη άκρη του καλωδίου είναι ο εραστής της γυναίκας του, ανησυχεί ακόμη περισσότερο. Κάπως έτσι ο Γιάννης Μαρής εισάγει τον αναγνώστη του στο «Εγκλημα στο Κολωνάκι», βάζοντάς τον από την αρχή στο σασπένς και προκαλώντας τον να διαβάσει τη συνέχεια στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας.
Όλοι οι καθωσπρέπει ήρωες του Γιάννη Μαρή είχαν επίθετα που έληγαν σε -ίδης. Αντίθετα οι περισσότεροι εγκληματίες είχαν επίθετα σε -όγλου. Με εξαιρέσεις, βέβαια, για να μπερδεύεται ο αναγνώστης. Όσο για τα εγκλήματά του, είχαν συνήθως να κάνουν με σφετερισμό μεγάλων περιουσιών: είτε μέσω κληρονομιάς, είτε μέσω σεξουαλικών σχέσεων. Τα παρατηρεί όλα αυτά με ενάργεια ο μελετητής του έργου του Γιάννη Τσιριμώκου (πραγματικό επίθετο του Μαρή), ο επίσης συγγραφέας αστυνομικών Ανδρέας Αποστολίδης, στην πιπεράτη μελέτη του για τους χαρακτήρες, την ονοματολογία, τον ρόλο των γυναικών, τη θεματική των βιβλίων του δημοσιογράφου-συγγραφέα.
Θα έλεγε, άλλωστε, κανείς, ότι ο Ανδρέας Αποστολίδης έχει και ένα προσωπικό κίνητρο: το επίθετό του είναι, ίσως, το πιο αγαπημένο του Μαρή. Την πρώτη φορά που εμφανίζεται κάποιος Αποστολίδης στο έργο του είναι στο «Μωρό μου», βιβλίο του 1958, και αντιστοιχεί σε έναν φοιτητή του Πολυτεχνείου. Από κει και πέρα ο Αποστολίδης θα γίνει καρδιολόγος, έμπορος λευκής σαρκός, διευθυντής μεγάλης εταιρείας, μεγαλοβιομήχανος μπίρας, πλοιοκτήτης, σκηνοθέτης και κινηματογραφικός παραγωγός (αρκετά κοντά στον σημερινό μελετητή του), θεατρικός συγγραφέας, πρώην αστυνομικός για να καταλήξει δημοσιογράφος στην «Εξαφάνιση του Τζων Αυλακιώτη».


Αλλά ούτε στον «13ο Επιβάτη», που επανεκδίδεται από την Αγρα έπειτα από σαράντα περίπου χρόνια και με εισαγωγή του Ανδρέα Αποστολίδη, το επίθετο αυτό θα μπορούσε να λείπει. Εδώ είναι ο βασικός ύποπτος μιας σειράς φόνων και παραμένει ύποπτος σε όλη τη διάρκεια του βιβλίου. Το μυθιστόρημα αυτό είχε πρωτοδημοσιευτεί στην «Απογευματινή» σε συνέχειες (από τα τέλη του 1962) και έγινε βιβλίο το 1971 από τις εκδόσεις Περγαμηνή.
Πρόκειται για τη δυσκολότερη ίσως υπόθεση που ανέλαβε να εξιχνιάσει ο Αστυνόμος Μπέκας, και σίγουρα τη μεγαλύτερη αποτυχία του. Βρήκε τον ένοχο, αλλά δεν μπόρεσε ποτέ να αποδείξει την ενοχή του. Η υπόθεση είναι πολύ ενδιαφέρουσα, από τις καλύτερες που σκαρφίστηκε ποτέ ο λεγόμενος και «πατέρας του ελληνικού αστυνομικού μυθιστορήματος». Μια σειρά παράταιρων θανάτων που φαίνονται σαν ατυχήματα ή αυτοκτονίες έχουν ως μόνο κοινό την παρουσία, κάπου εκεί γύρω στον τόπο του «εγκλήματος», ενός ανθρώπου - φαντάσματος, που έχει μουστάκι, χοντρά γυαλιά και είναι πάντα ντυμένος με άσπρο κουστούμι. Μόνο μετά τον τέταρτο θάνατο -θα ακολουθήσουν κι άλλοι- ο Μπέκας θα καταφέρει να βρει το συνδετικό στοιχείο που μπορεί να ενώνει έναν ψαρά από τη Βάρκιζα, έναν εργάτη του Βόλου, έναν ταμία του θεάτρου Γκλόρια, μια άνεργη στον Αγιο Νικόλαο Αχαρνών, μία πόρνη στο κέντρο της Αθήνας.
Πρόκειται για μια τεράστια κληρονομιά που, λογικά, κάποιος θέλει να την καρπωθεί ολόκληρη. Αλλά πώς όταν πεθάνουν όλοι οι κληρονόμοι εκτός από έναν, αυτός ο ένας δεν θα πιαστεί ως ο δολοφόνος των άλλων;
Το μυθιστόρημα αυτό έχει όλα τα γνωρίσματα του έργου του Γιάννη Μαρή, έτσι όπως τα περιγράφει ο Ανδρέας Αποστολίδης σε ένα άλλο βιβλίο που κυκλοφόρησε ταυτόχρονα, πάλι από την Αγρα: πρόκειται για τον «Κόσμο του Γιάννη Μαρή» όπου ο Ανδρέας Αποστολίδης μελετά τον κόσμο του Γιάννη Μαρή και τον τρόπο που διαμορφώθηκε το ελληνικό αστυνομικό αφήγημα στα μέσα της δεκαετίας του ’50.


Ο Αποστολίδης μετράει και αναλύει τα πάντα: τα επίθετα που δίνει ο Μαρής στους χαρακτήρες του, το προφίλ του Μπέκα και των άλλων αστυνομικών που κατά καιρούς χρησιμοποιεί (ο Μπέκας εμφανίζεται σε είκοσι από τα σαράντα δύο βιβλία του Μαρή), το προφίλ του δημοσιογράφου Μακρή που είναι το alter ego του Μαρή, τις όμορφες, φιλήδονες γυναίκες (συζύγους, μανεκέν, κολ γκερλ, μαιτρέσες που και αυτές έχουν συχνά εξωτικά ονοματεπώνυμα: Ιρμα Κονταλέξη, Ζανέτ Φραγκοπούλου, Μικέτα Ζερμπίνη, Λίζα Κοντόλαιμου, Ζινέτ Δελένδα, Ηρώ Μαλίλο κ.ά.), το Κολωνάκι που είναι ο προνομιακός χώρος δράσης στα μυθιστορήματά του, αλλά και τα «καθάρματα πολυτελείας»: κυρίως ζιγκολό, εκβιαστές, δολοφόνοι με ατσάλινα μάτια.
Το ογκώδες αυτό βιβλίο (400 σελίδες) έχει όχι μόνο πάσης φύσεως στατιστικά στοιχεία για «τον κόσμο του Μαρή», έχει μέχρι και περιλήψεις των μυθιστορημάτων. Οι δύο αυτές εκδόσεις θα αρκούσαν, βέβαια, για να μιλήσουμε για νέα ζωή στο έργο του Γιάννη Τσιριμώκου.


Ο Γιάννης Μαρής επέστρεψε δυναμικά για να αποδείξει ότι η γοητεία που ασκεί σε αναγνωστικό κοινό και κριτικούς δεν έχει φθίνει καθόλου. Αλλά υπάρχει και μια τρίτη έκδοση που μας αναγκάζει πια να μιλάμε για ολική επαναφορά, για μια επιστροφή του Μαρή, που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εκδοτικά γεγονότα του καλοκαιριού.
Πρόκειται για την «Επιστροφή του Αστυνόμου Μπέκα» που εκδίδεται από τις εκδόσεις Καστανιώτη έπειτα από πρωτοβουλία της Ελληνικής Λέσχης Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας (ΕΛΣΑΛ). Είναι μια συλλογή πρωτότυπων διηγημάτων που γράφτηκαν σήμερα με ήρωα τον εμβληματικό αστυνόμο - ήρωα του Μαρή. Φέρει την επιμέλεια της Αθηνάς Κακούρη και του Κώστα Καλφόπουλου ενώ ανάμεσα στους δεκαπέντε συγγραφείς του τόμου είναι μερικοί από τους γνωστότερους έλληνες εκπροσώπους του είδους. Πέρα από τον πανταχού παρόντα στην υπόθεση Μαρή Ανδρέα Αποστολίδη, οι άλλοι δεκατέσσερις συγγραφείς του τόμου είναι οι Νεοκλής Γαλανόπουλος, Παναγιώτης Γιαννουλέας, Αντώνης Γκόλτσος, Τιτίνα Δανέλλη, Βασίλης Δανέλλης, Αννα Δάρδα - Ιορδανίδου, Δημήτρης Κεραμεύς - Ντουμπουρίδης, Νίνα Κουλετάκη, Δημήτρης Μαμαλούκας, Τεύκρος Μιχαηλίδης, Αθηνά Μπασιούκα, Γιάννης Πανούσης, Αργύρης Παυλιώτης, Φίλιππος Φιλίππου.